بصیرت به‌مثابه اکسیژن

نهم تا ۱۹ دی‌ماه در تقویم کشور به‌عنوان دهه بصیرت نام‌گذاری شده است. ۹ دی روزی بود که هشت ماه پس از فتنه‌انگیزی مدعیان دروغین تقلب در انتخابات ۸۸، مردم با حضور گسترده خود در میدان، بساط فتنه گران را جمع کردند و به دشمنان خارجی و پیاده‌نظام داخلی آن‌ها این پیام روشن را ارسال کردند که ملت مدافع نظام و ولایت است و اجازه نخواهد داد نقشه‌های شوم آنان به نتیجه برسد.
رهبر معظم انقلاب دی‌ماه سال ۹۱ در این مورد فرمودند: «در قضایای سال ۸۸ که دشمن تصور می‌کرد طراحی ده‌ساله او بر ضد جمهوری اسلامی به نتیجه رسیده است، ملت ایران باقدرت در صحنه حاضر شد و بر دهان مخالفان و معارضان بین‌المللی زد؛ چه برسد به مزدوران داخلی آن‌ها که در مقابل عظمت ملت ایران به‌حساب نمی‌آیند.» هفته گذشته و در دهمین سالگرد این روز حماسی و یوم‌الله به‌یادماندنی، بار دیگر مردم در ۱۰۰۰ شهر کشور تجمعات باشکوهی را برگزار کرده و یاد و خاطره آن روز بزرگ را گرامی داشتند و نشان دادند که ملت ایران همان ملت ۱۰ سال پیش است و همچنان پای‌کار نظام و انقلاب ایستاده است.

هفته جاری نیز ۱۹ دی در پیش است. روزی که مردم قم در سال ۱۳۵۶ در اعتراض به مقاله موهن روزنامه اطلاعات که از دربار پهلوی برای این روزنامه فرستاده شده بود و قیام ملت ایران علیه طاغوت را «ارتجاع سرخ و سیاه» خوانده و به حضرت امام خمینی (ره) توهین کرده بود، به خیابان آمده و با تقدیم حداقل شش شهید و ده‌ها مجروح، روند مبارزه و انقلاب را وارد فاز تازه‌ای کردند. فازی که در زمستان سال ۱۳۵۷ به برچیده شدن حکومت منحط و وابسته پهلوی منجر شد. ۹ دی در واقع امتداد ۱۹ دی است. روح مشترک این دو روز تاریخی، بصیرت است. بصیرتی که مردم در مقاطع مختلف نشان داده‌اند، بیش از خواص از آن برخوردارند و همین بصیرت، نجات‌بخش کشور در مواقع خطیر و بزنگاه‌های حساس بوده است.
رهبر انقلاب اسلامی در تشریح اهمیت بصیرت می‌فرمایند: «اگر من بخواهم یک توصیه به شما بکنم، آن توصیه این خواهد بود که بصیرت خودتان را زیاد کنید؛ بصیرت. بلاهایى که بر ملت‌ها وارد می‌شود، در بسیارى از موارد بر اثر بی‌بصیرتی است. خطاهایى که بعضى از افراد می‌کنند -می‌بینید در جامعه خودمان هم گاهى بعضى از عامه مردم و بیشتر از نخبگان خطاهایى می‌کنند. نخبگان که حالا انتظار هست که کمتر خطا کنند، گاهى خطاهایشان اگر کماً هم بیشتر نباشد، کیفاً بیشتر از خطاهاى عامه مردم است ـ. خیلی‌هایش بر اثر بی‌بصیرتی است.» (۵ مرداد ۱۳۸۸) بصیرت است که انسان را در غبار فتنه‌ها و حیرت‌ها نجات می‌دهد. وقتی صدا‌های مختلف به گوش می‌رسد که اغلب آنان نیز ظاهری جذاب و فریبنده دارند، راه تشخیص حق یا باطل بودن آنان چیست؟ گاهی تشخیص چنان دشوار می‌شود که نخبگان و خواص جامعه نیز دچار خطا و انحراف می‌شوند. رهبر معظم انقلاب درباره پیچیدگی‌های خاص چنین وضعیتی می‌فرمایند: «من مکرر این جمله‌ى امیرالمؤمنین را به نظرم در جنگ صفین در گفتار‌ها بیان کردم که فرمود: «الا و لایحمل هذا العلم الّا اهل البصر و الصّبر». میدانید، سختى پرچم امیرالمؤمنین از پرچم پیغمبر، از جهاتى بیشتر بود؛ چون در پرچم پیغمبر دشمن معلوم بود، دوست هم معلوم بود؛ در زیر پرچم امیرالمؤمنین دشمن و دوست آن‌چنان واضح نبودند. دشمن همان حرف‌هایی را می‌زد که دوست میزند؛ همان نماز جماعت را که تو اردوگاه امیرالمؤمنین می‌خواندند، در اردوگاه طرف مقابل هم - در جنگ جمل و صفین و نهروان - می‌خواندند. حالا شما باشید، چه‌کار می‌کنید؟»

عمل به‌موقع؛ مکمل بصیرت
بصیرت تنها یک ویژگی و وضعیت ذهنی نیست. بصیرت مقدمه و پیش‌نیاز عمل است. آن‌کس که در موقع لازم وارد میدان نمی‌شود و اهل اقدام نیست، نمی‌تواند مدعی بصیرت باشد. شجاعت و مرعوب جو نشدن، انسان را به عمل وامی‌دارد. در طول تاریخ، چه بسیار افرادی که حق و باطل را می‌شناختند، اما به دلیل ترس‌های گوناگون، وارد میدان عمل نشده و از حق دفاع نکردند.
نکته بسیار مهم و کلیدی درباره عمل و اقدام، به‌موقع بودن آن است. گاهی انسان عمل می‌کند، اما چون عمل به‌وقت خود صورت نگرفته است، دیگر آن تأثیری را که باید بگذارد، ندارد و عملی بی‌فایده است. این مسئله نشان می‌دهد بصیرت فرد دچار نقصان است.

رهبر انقلاب آبان ماه سال ۱۳۸۹ در جمع بسیجیان سه شاخص مهم را برای اقدام درست مطرح کردند: بصیرت، اخلاص و عمل به هنگام. ایشان درباره شاخص سوم می‌فرمایند: «عنصر سوم، عمل بهنگام و به‌اندازه است. لحظه‌ها را باید شناخت. اگر چنانچه انسان وقت‌شناس نباشد، نداند کدام کار را در کجا باید انجام داد، ممکن است خطا‌های بزرگی از انسان سر بزند.»

عامل کلیدی دشمن‌شناسی
یکی از شاخصه‌های مهم و کلیدی بصیرت دشمن‌شناسی است. چرا این عامل مهم است؟ کافی است نگاهی به اظهارات مقامات آمریکایی بیندازید. از تمام ابزار نرم و سخت خود تا جایی که بتوانند علیه ملت ایران استفاده می‌کنند و درعین‌حال مدعی هستند که در کنار مردم ایران هستیم! عده‌ای نیز در همین راستا دشمن را بزک‌کرده و دیگران را به توهم توطئه متهم می‌کنند و مدعی هستند که اصلاً در دنیای امروز چیزی به نام دوست یا دشمن همیشگی وجود ندارد! اگر روزگاری شبکه‌های ماهواره‌ای چندساعتی در شب، مخاطبان خود را این‌چنین بمباران می‌کردند، امروزه باوجود گوشی‌های هوشمند متصل به اینترنت، افراد هرلحظه و هرکجا زیر این بمباران هستند. بمبارانی که در ظاهر تلفات ندارد. خونی ریخته نمی‌شود و جایی تخریب نمی‌شود، اما اثر آن از بمباران نظامی به‌مراتب بیشتر است. چراکه ذهن و قلب مخاطب را هدف گرفته است. دشمن در این میدان چنان متبحرانه عمل می‌کند که قربانی نه‌تن‌ها احساس خسارت و درد نکرده بلکه لذت نیز می‌برد!

رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره اهمیت دشمن‌شناسی می‌فرمایند: «بنده بار‌ها این جبهه‌هاى سیاسى و صحنه‌هاى سیاسى را مثال می‌زنم به جبهه جنگ. اگر شما در جبهه جنگ نظامى، هندسه زمین در اختیارتان نباشد، احتمال خطاهاى بزرگ هست. براى همین هم هست که شناسایی می‌روند. یکى از کارهاى مهم در عمل نظامى، شناسایی است؛ شناسایی از نزدیک، که زمین را بروند ببینند: دشمن کجاست، چه جورى است، مواضعش چگونه است، عوارضش چگونه است تا بفهمند چه‌کار باید بکنند. اگر کسى این شناسایی را نداشته باشد، میدان را نشناسد، دشمن را گم بکند، یک‌وقت مى‌بینید که دارد خمپاره‌اش را، توپخانه‌اش را آتش می‌کند به‌طرفى، که اتفاقاً این‌طرف، طرفِ دوست است، نه طرفِ دشمن. نمی‌داند دیگر. عرصه‌ى سیاسى عیناً همین‌جور است. اگر بصیرت نداشته باشید، دوست را نشناسید، دشمن را نشناسید، یک‌وقت مى‌بینید آتش توپخانه تبلیغات شما و گفت‌وشنود شما و عمل شما به‌طرف قسمتى است که آنجا دوستان مجتمع‌اند، نه دشمنان. آدم دشمن را بشناسد؛ در شناخت دشمن خطا نکنیم؛ لذا بصیرت لازم است، تبیین لازم است.»

دهه بصیرت یک نماد است. جامعه ما که با انواع و اقسام توطئه‌ها و نبرد‌ها – از اقتصادی و فرهنگی گرفته تا سیاسی و امنیتی- مواجه است، هر روز و هرلحظه نیازمند بصیرت است. همچون اکسیژنی که اگر برای لحظات کوتاهی قطع شود، می‌تواند عوارضی خطرناک داشته و یا حتی مرگ‌بار باشد. بصیرت، با توجه به شرایط روز باید به‌روزرسانی شود و لازمه این به‌روزرسانی نیز تبیین است.